Przechowywanie materiałów niebezpiecznych: szafy i sejfy na chemikalia

Agresywne chemikalia i niebezpieczne substancje, które są wykorzystywane w firmach produkcyjnych, przemyśle, laboratoriach czy na uczelniach technicznych, powinny być odpowiednio składowane. Zgodnie z prawem chemikalia w ilości wykraczającej poza codzienne potrzeby powinny być przechowywane w szafach na materiały niebezpieczne. Niezależnie od tego, czy substancje chemiczne są żrące, łatwopalne czy szkodliwe dla środowiska, powinny być umieszczone w pojemnikach, których ochrona odpowiada najbardziej restrykcyjnej normie europejskiej EN 14470-1. Solidna szafa lub sejf na chemikalia musi więc spełniać te wymogi i jednocześnie zapewniać bezpieczeństwo przebywającym w pomieszczeniu ludziom, a także niwelować ewentualne zagrożenie dla środowiska. Takie urządzenia zapewniają ochronę przed ogniem i wysoką temperaturą, co jest szczególnie ważne w przypadku przechowywania substancji łatwopalnych.

Pojemniki i szafy muszą charakteryzować się wysoką odpornością na czynniki chemiczne i być trwałe, a więc wykonane z materiałów nieulegających łatwemu uszkodzeniu, co zabezpiecza groźne substancje podczas składowania. Opakowania chemikaliów powinny mieć uchwyty, a w razie potrzeby należy przechowywać je w pojemnikach zbiorczych, np. koszach (szczególnie naczynia szklane). Należy także zadbać o segregację materiałów chemicznych i unikanie kontaktu ze sobą substancji różnych gatunków ze względu na ryzyko wzajemnego oddziaływania.

Wszystkie materiały niebezpieczne powinny być odpowiednio oznakowane i przechowywane na półkach; trzeba przy tym przestrzegać dopuszczalnej nośności regałów i zwracać uwagę na rozmieszczenie substancji, aby zapewnić bezpieczeństwo i zgodność z przepisami.

Substancje niebezpieczne, które mogą być przechowywane w magazynach, dzielą się na kilka podstawowych kategorii. Wśród nich wyróżniamy substancje wybuchowe, gazy, materiały ciekłe zapalne, materiały promieniotwórcze, a także substancje utleniające i żrące. Każda z tych grup wymaga indywidualnego podejścia do bezpiecznego składowania oraz ścisłego stosowania się do zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przykładowo: ciecze łatwopalne, takie jak benzyna czy olej napędowy, muszą być magazynowane w specjalnie przystosowanych szafach, które minimalizują ryzyko wybuchu lub pożaru. Z kolei stężone kwasy, ługi oraz inne substancje toksyczne wymagają pojemników o wysokiej odporności chemicznej. Niezależnie od rodzaju, wszystkie materiały niebezpieczne należy przechowywać w warunkach zapewniających maksymalne bezpieczeństwo zarówno dla ludzi, jak i środowiska naturalnego.

Nieprawidłowo składowane substancje chemiczne mogą bowiem stanowić zagrożenie dla pracowników firmy i otoczenia naturalnego. Dobór odpowiedniej szafy lub sejfu ma więc za zadanie m.in. zminimalizowanie ryzyka pożaru. Materiały łatwopalne powinny być składowane w szafach i sejfach, których odporność na wysokie temperatury wynosi odpowiednio: 90, 60, 30 lub 15 minut. Kolejny ważny parametr dotyczy wentylacji, ponieważ solidna szafa nie może odprowadzać toksycznych oparów do otoczenia. Szafy na materiały niebezpieczne powinny być wyposażone w odpowiednie systemy wentylacyjne, aby zapobiec ulatnianiu się szkodliwych substancji. Funkcją takiej szafy ognioodpornej jest także zatrzymywanie w środku niebezpiecznych wycieków.

Środki zawierające substancje stwarzające zagrożenie muszą być zabezpieczone wytrzymałymi opakowaniami ochronnymi, które należy zabezpieczyć odpowiednio trwałymi pojemnikami zbiorczymi (w razie potrzeby) i docelowo urządzeniami magazynowymi, jak sejfy i szafy na materiały niebezpieczne o wymaganej klasie odporności ogniowej. 

Przeczytaj także:
Przechowywanie broni i substancji niebezpiecznych zgodnie z przepisami

Przechowywanie substancji niebezpiecznych w magazynach regulują szczegółowe przepisy, które mają na celu ochronę zdrowia pracowników oraz środowiska. Kluczowe znaczenie mają tu odpowiednio zaprojektowane regały, na których przechowywane materiały niebezpieczne powinny być rozmieszczone z uwzględnieniem dopuszczalnej nośności regałów. Pracownicy mają obowiązek korzystania z odzieży roboczej oraz stosowania się do znaków ostrzegawczych określonych w przepisach. Budynek magazynu musi być wyposażony w odpowiednie zabezpieczenia, a wszystkie substancje powinny być przechowywane w zamkniętych pojemnikach lub bezpiecznych szafach, zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy. Przestrzeganie tych zasad pozwala zminimalizować ryzyko potencjalnych zagrożeń i wypadków przy pracy oraz chronić środowisko przed szkodliwym wpływem niebezpiecznych substancji.

Jest ona podstawowym aktem prawnym regulującym obrót i magazynowanie środków chemicznych w Polsce. Dotyczy ona zarówno producentów, importerów, dystrybutorów, jak i użytkowników chemikaliów, w tym substancji niebezpiecznych.

Kluczowe aspekty dotyczące składowania materiałów niebezpiecznych:

• – Klasyfikacja i oznakowanie: ustawa precyzuje zasady klasyfikacji i oznakowania substancji chemicznych zgodnie z systemem GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals), co jest niezbędne do bezpiecznego magazynowania. Właściwe oznakowanie pojemników i miejsc przechowywania jest kluczowe dla identyfikacji zagrożeń.
• – Warunki składowania: ustawa nakłada na podmioty gospodarujące substancjami chemicznymi obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków magazynowania, uwzględniających właściwości fizykochemiczne i zagrożenia związane z daną substancją. To obejmuje m.in. zapewnienie odpowiedniej wentylacji, zabezpieczenia przed dostępem osób nieupoważnionych, oddzielenie substancji niebezpiecznych od siebie i od innych materiałów.
• – Dokumenty i rejestry: dokument ten nakłada obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej z magazynowaniem substancji chemicznych, w tym rejestrów substancji, kart charakterystyki oraz innych dokumentów potwierdzających zgodność z przepisami.
• – Bezpieczeństwo i ochrona środowiska: ustawa kładzie nacisk na zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom i ochronę przyrody podczas magazynowania i obchodzenia się ze środkami chemicznymi. Wymaga ona wdrożenia odpowiednich procedur zabezpieczających, szkoleń pracowników oraz zapewnienia odpowiedniego sprzętu ochronnego.

W omawianym akcie prawnym dowiemy się też o karach administracyjnych i finansowych za naruszenie przepisów. W skrajnych przypadkach w grę wchodzi również odpowiedzialność karna.

Powyższa regulacja prawna jest istotnym dokumentem regulującym kwestie BHP w Polsce. Sprawdźmy zatem, jakie zagadnienia porusza i czy doczekała się aktualizacji.

• – Zakres regulacji: rozporządzenie określa ogólne przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach pracy. Dotyczy budynków i pomieszczeń, w których wykonuje się pracę, jej organizacji i procesów, a także wymagań odnośnie do sprzętu i ochrony osobistej.
• – Kluczowe aspekty:
• - obowiązki pracodawcy: pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, co obejmuje m.in. szkolenia pracowników, wyposażenie stanowisk i odpowiednie oznakowanie miejsc pracy.
• - ochrona zdrowia: rozporządzenie kładzie duży nacisk na ochronę zdrowia pracowników, w tym zapobieganie wypadkom i chorobom zawodowym.
• – Aktualizacje: ostatnia aktualizacja tego rozporządzenia miała miejsce 20.11.2021 r.. Obejmuje m.in. szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej (osobny załącznik), potencjalne zagrożenia wymagające ich użycia, a także reguły używania znaków i sygnałów bezpieczeństwa. Warto zwrócić uwagę na zmiany dotyczące nowych przepisów lub dostosowań do aktualnych standardów bezpieczeństwa.

Obok wymienionych przepisów należy pamiętać o prawie ochrony środowiska, regulaminach w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i dotyczących danego zakładu pracy z uwzględnieniem jego specyfiki.

Dobór odpowiedniego modelu szafy lub sejfu zależy od tego, jakie odczynniki lub substancje będą tam przechowywane. Urządzenie przeznaczone do magazynowania substancji niebezpiecznych powinno być wykonane z materiałów odpornych na ich działanie, aby zapobiec korozji i uszkodzeniu. Dostępne są m.in.: szafy na substancje łatwopalne z możliwością automatycznego domykania drzwi, gdy temperatura otoczenia niebezpieczne wzrasta, szafy na płyny szkodzące zdrowiu i trujące, do przechowywania kanistrów, materiałów wybuchowych czy zagrażających wodzie. Możliwe jest także dowolne skonfigurowanie wnętrza, np. przez dobranie półek wannowych, które zapobiegają wyciekom chemikaliów, czy przestawnych i wysuwanych półek. Ponadto w ognioodpornych szafach magazynowych na materiały niebezpieczne stosuje się także dodatkowy wentylator, który umożliwia wymuszoną wentylację wnętrza pojemnika.

Niektóre substancje wymagają oddzielnego składowania. Przykładem może być zakaz wspólnego przechowywania butli gazowych i płynów łatwopalnych. Ponadto poza doborem odpowiedniej szafy lub sejfu, należy także wydzielić na ich lokalizację odpowiednio oznaczone i wentylowane pomieszczenie o niskiej wilgotności. Konieczne jest także ograniczenie dostępu do niego osobom nieupoważnionym, co można rozwiązać, stosując np. drzwi pancerne. W magazynach powinny być stosowane odpowiednie procedury bezpieczeństwa, obejmujące m.in. instrukcje postępowania, szkolenia pracowników oraz systemy alarmowe.

Dobór właściwych środków zależy od indywidualnych potrzeb i rodzaju przechowywanych substancji, a co za tym idzie – także regulacji prawnych. W razie przechowywania różnych materiałów niebezpiecznych w jednym magazynie trzeba zapewnić ich odpowiedni podział i zabezpieczenia, aby zachować wymagane bezpieczne warunki. Przepisy szczegółowe mogą stanowić inaczej w zależności od typu substancji, dlatego należy każdorazowo sprawdzić aktualne regulacje prawne. Dodatkowo konieczne jest wdrożenie procedur likwidacji zanieczyszczeń oraz przypisanie odpowiedzialności za bezpieczeństwo magazynowania i stosowania takich materiałów.

Warto zainwestować w certyfikowane sejfy i szafy magazynowe na materiały niebezpieczne, które spełniają najwyższe standardy bezpieczeństwa. W przypadku przemieszczania substancji chemicznych należy korzystać z usług specjalistycznych firm i odpowiednich środków transportu, dostosowanych do właściwości danych substancji.

Sprawdź: szafy na materiały niebezpieczne w Hartmann Tresore

Odpowiedzialne przechowywanie materiałów niebezpiecznych to nie tylko kwestia bezpieczeństwa pracowników, ale także troski o naturalne otoczenie. Magazyny powinny być wyposażone w nowoczesne systemy wentylacyjne, które skutecznie zapobiegają przedostawaniu się groźnych substancji do powietrza. Równie istotny jest bezpieczny przewóz środków chemicznych – musi on odbywać się zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby ograniczyć ryzyko skażenia środowiska w razie awarii lub wypadku. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowanie się do wytycznych dotyczących magazynowania i transportu to istotne aspekty skutecznej ochrony otoczenia przyrodniczego przed negatywnym wpływem substancji niebezpiecznych.